Për momentin, kontinenti po përgatitet për një armëpushim. Nën flamurin e “koalicionit të të vullnetshmëve”, po përgatit një forcë ushtarake ndërkombëtare për të ndihmuar Ukrainën të pengojë pushtimin e ardhshëm rus, së bashku me një përpjekje financiare për të ndihmuar në rindërtimin e vendit të shkatërruar nga lufta. Por disa zyrtarë sugjerojnë që Evropa duhet të përgatitet që lufta të vazhdojë me vështirësi.
Vladimir Putini mund të ketë një reputacion midis disave si një autokrat i pamëshirshëm, një manipulues mjeshtër i skenës ndërkombëtare. Por një gjë që presidenti i Rusisë nuk e ka, është një fytyrë pokeri.
Senatori i ndjerë amerikan, John McCain, bënte shaka se kur shikonte në sy të Putinit, shihte tri gjëra, “një K, një G dhe një B”, një referencë për jetën e tij të kaluar si oficer i inteligjencës sovjetike.
Duke analizuar pamjet e udhëheqësit të Rusisë të ulur përballë të dërguarve amerikanë në Kremlin shihet se si ai nuk mund t’i fshihte emocionet e tij: ai rrezatonte në ajër besimin suprem.
Sepse presidenti Putin mendon se batica diplomatike është kthyer në favor të tij, me një marrëdhënie të përmirësuar me Amerikën dhe fitime në fushën e betejës.
Disa analistë thonë se Putini nuk ka asnjë nxitje për t’u tërhequr nga kërkesat e tij: që Ukraina të heqë dorë nga 20% e fundit e Donetskut që ende kontrollon, që i gjithë territori i pushtuar të njihet ndërkombëtarisht si rus, që ushtria e Ukrainës të kufizohet në një pikë pafuqie, dhe që anëtarësimi në NATO të përjashtohet përgjithmonë.
Siç qëndrojnë gjërat, ka disa skenarë të mundshëm. E para është se presidenti i SHBA-së, Donald Trump, mund të përpiqet ta detyrojë Ukrainën të nënshkruajë një armëpushim me kushte të padëshiruara për popullin e saj, një armëpushim që lëshon territor dhe nuk ofron garanci të mjaftueshme sigurie për të penguar agresionin e ardhshëm rus.
Nëse Ukraina kundërshton ose Rusia vë veton, presidenti Trump ka lënë të kuptohet se mund të heqë dorë nga lufta. Javën e kaluar, ai tha: “ndonjëherë duhet t’i lësh njerëzit të luftojnë”.
Ai mund të mos e ofrojë inteligjencën jetësore amerikane që i nevojitet Ukrainës për të zbuluar dronët rusë dhe për të synuar objektet energjetike ruse.
Një mundësi tjetër është që lufta të fillojë me vështirësi, ndërsa forcat ruse vazhdojnë të bëjnë përparime të ngadalta në lindje.
Strategjia e re e sigurisë kombëtare e administratës Trump nënkuptonte se Rusia nuk është më një “kërcënim ekzistencial” për SHBA-në dhe i kërkon SHBA-së të “rivendosë stabilitetin strategjik” me Rusinë.
Pra, teksa mbështetja amerikane për Ukrainën vihet në pikëpyetje serioze, çfarë është ajo, nëse ka diçka, që mund ta ndryshojë mendjen e Putinit? Dhe çfarë tjetër mund të bëjnë ndryshe Ukraina, Evropa dhe madje edhe Kina?
A mund të bëjë Evropa më shumë?
Për momentin, kontinenti po përgatitet për një armëpushim. Nën flamurin e “koalicionit të të vullnetshmëve”, po përgatit një forcë ushtarake ndërkombëtare për të ndihmuar Ukrainën të pengojë pushtimin e ardhshëm rus, së bashku me një përpjekje financiare për të ndihmuar në rindërtimin e vendit të shkatërruar nga lufta.
Por disa zyrtarë sugjerojnë që Evropa duhet të përgatitet që lufta të vazhdojë me vështirësi.
Ata duan ta ndihmojnë Ukrainën jo vetëm që “ta fitojë luftën sonte” , me më shumë dronë dhe para, por edhe të ofrojnë mbështetje afatgjatë dhe të përgatiten për një luftë brenda 15 ose 20 vjetëve me Rusinë.
Evropa mund të bëjë gjithashtu më shumë për të ndihmuar në mbrojtjen e qiellit ukrainas nga dronët dhe raketat. Tashmë ekziston një plan, i quajtur Iniciativa Evropiane e Mburojës së Qiellit, i cili mund të zgjerohet për të lejuar mbrojtjen ajrore evropiane të mbrojë Ukrainën perëndimore.
Të tjerë argumentojnë se trupat evropiane mund të vendosen në Ukrainën perëndimore për të ndihmuar në patrullimin e kufijve, duke liruar ushtarët ukrainas për të luftuar në vijën e frontit. Shumica e propozimeve të tilla janë refuzuar nga frika e provokimit të Rusisë ose përshkallëzimit të konfliktit.
Keir Giles, bashkëpunëtor i lartë konsulent në programin e Rusisë dhe Euroazisë në grupin e ekspertëve Chatham House, tha se këto frika bazoheshin në “marrëzi”, sepse trupat perëndimore ishin tashmë të pranishme në terren dhe Mburoja e Qiellit mund të vendosej në Ukrainën perëndimore me pak shanse për ndonjë përplasje me avionët rusë.
Udhëheqësit evropianë, sipas tij, do të duhej të “futeshin në konflikt në një mënyrë që do të bënte vërtet një ndryshim”.
“E vetmja gjë që do ta ndalojë në mënyrë të padiskutueshme dhe të pamohueshme agresionin rus është prania e forcave perëndimore mjaftueshëm të forta aty ku Rusia dëshiron të sulmojë, dhe vullneti e vendosmëria e demonstruar që ato do të përdoren për t’u mbrojtur”, ka thënë Giles.
Kjo strategji sigurisht që do të vinte me vështirësi të mëdha politike, pasi disa votues në Evropën Perëndimore nuk do të ishin të gatshëm të rrezikonin një përballje me Rusinë.
Pak analistë presin që Ukraina të përmbysë rrjedhën e ngjarjeve dhe të arrijë përfitime reale territoriale.
Disa diplomatë perëndimorë pretendojnë se gjeneralët rusë po e gënjejnë presidentin rus, duke pretenduar se situata në terren është më e mirë nga ç’është.
Sipas Thomas Graham në Foreign Affairs, këtë vit, Rusia ka pushtuar vetëm 1% të territorit ukrainas me një kosto prej më shumë se 200,000 të vdekurish dhe të plagosurish.
Fiona Hill, bashkëpunëtore e lartë në Qendrën për Shtetet e Bashkuara dhe Evropën në Institutin Brookings, e cila shërbeu në këshillin e sigurisë kombëtare të Trumpit gjatë mandatit të tij të parë, thotë se gjëja më e madhe që Putini ka në favor të tij është se shumë njerëz besojnë se Ukraina po humbet.
“Të gjithë po flasin për Ukrainën si humbëse kur tani ka ushtrinë më të fuqishme në Evropë”, thotë ajo.
Tregtia, sanksionet dhe ekonomia e Rusisë
Sigurisht, ekonomia e Rusisë po vuan. Inflacioni në 8%, normat e interesit 16%, rritja duke u ngadalësuar, deficitet buxhetore në rritje, të ardhurat reale në rënie, taksat e konsumatorëve në rritje.
Një raport i fundit thotë se ekonomia e luftës e Rusisë po mbaron.
“Ekonomia ruse është dukshëm më pak e aftë të financojë luftën sesa ishte në fillim të saj në vitin 2022”, thonë autorët e raportit.
Por deri më tani asnjë nga këto nuk duket se ka ndryshuar shumë mënyrën e të menduarit të Kremlinit, jo vetëm sepse bizneset kanë gjetur mënyra për të shmangur kufizimet, siç është transportimi i naftës në anije fantazmë të paregjistruara.
Tom Keatinge, drejtor i Qendrës për Financa dhe Siguri në Rusi, tha se mesazhet perëndimore në lidhje me sanksionet ishin të ndërlikuara dhe kishte shumë boshllëqe.
Rusia, tha ai, do të punonte për të anashkaluar sanksionet e fundit të SHBA-së ndaj dy gjigantëve rusë të naftës, “Lukoil” dhe “Rosneft”, duke e rietiketuar naftën e eksportuar si të ardhur nga kompani jo të sanksionuara.
Keatinge tha se nëse Perëndimi donte vërtet të dëmtonte ekonominë e luftës së Rusisë, duhej të vendoste embargo ndaj të gjithë naftës ruse dhe do të zbatonte plotësisht sanksione dytësore ndaj vendeve që ende e blejnë atë.
“Ne duhet të ndalojmë së qeni të sjellshëm dhe të vendosim embargo të plotë”, tha ai. “Ne duhet ta marrim zbatimin e sanksioneve po aq seriozisht sa Kremlini e merr anashkalimin”.
Në teori, sanksionet mund të ndikojnë edhe në opinionin publik rus. Në tetor, një anketë nga Qendra Shtetërore e Kërkimit të Opinionit Publik (VCIOM) tha se 56% e të anketuarve thanë se ndiheshin “shumë të lodhur” nga konflikti, nga 47% vitin e kaluar.
Pavarësisht kësaj, pjesa më e madhe e publikut rus mbetet mbështetës i strategjisë së Putinit.
Bashkimi Evropian mund të bjerë dakord të përdorë rreth 200 miliardë euro asete të ngrira ruse për të gjeneruar të ashtuquajturën “kredi riparimi” për Ukrainën.
Propozimi i fundit i Komisionit Evropian është të mbledhë 90 miliardë euro gjatë dy vjetëve.
Në Kiev, zyrtarët tashmë po mbështeten në marrjen e parave të gatshme. Por BE-ja ende heziton.
Belgjika, ku mbahet pjesa më e madhe e aseteve ruse, ka kohë që frikësohet se do të paditet nga Rusia – dhe të premten, Banka Qendrore Ruse njoftoi veprime ligjore kundër bankës belge Euroclear në një gjykatë në Moskë. Belgjika thotë se nuk do të bjerë dakord për kredinë nëse rreziqet ligjore dhe financiare nuk ndahen në mënyrë më të qartë me anëtarët e tjerë të BE-së. Franca ka shqetësime, për shkak të borxheve të saj të mëdha, dhe frikës se shfrytëzimi i aseteve të ngrira mund të dëmtojë stabilitetin e Eurozonës.
Udhëheqësit e BE-së do të bëjnë një përpjekje të mëtejshme për të rënë dakord për një marrëveshje kur të takohen në Bruksel më 18 dhjetor për samitin e tyre të fundit para Krishtlindjeve. Por diplomatët thonë se nuk ka garanci për sukses.
Ekziston gjithashtu mosmarrëveshje se për çfarë duhet të përdoren paratë: për të mbajtur shtetin e Ukrainës të aftë tani, apo për të paguar për rindërtimin e saj pas luftës.
Çështja e rekrutimit ushtarak në Ukrainë
Sa i përket Ukrainës, ajo mund të mobilizojë më shumë nga forcat e saj të armatosura.
Ajo mbetet ushtria e dytë më e madhe në Evropë (pas Rusisë) dhe më e përparuara teknikisht – por megjithatë po përpiqet të mbrojë një vijë fronti prej 800 miljesh.
Pas pothuajse katër vjetësh lufte, shumë ushtarë janë të rraskapitur dhe normat e dezertimit po rriten.
Rekrutuesit e ushtrisë po e kanë më të vështirë të mbushin boshllëqet pasi disa burra të rinj fshihen ose ikin nga vendi. Por Ukraina mund të zgjerojë ligjet e saj të rekrutimit ushtarak.
Aktualisht vetëm burrat e moshës 25 deri në 60 vjeç duhet të jenë në dispozicion për të luftuar. Kjo është një strategji e qëllimshme nga Kievi për të menaxhuar sfidat demografike të Ukrainës; një vend me një shkallë të ulët lindjeje dhe miliona që jetojnë jashtë vendit nuk mund të përballojë humbjen e atyre që janë quajtur “baballarët e së ardhmes”.
Fiona Hill tha se Ukraina thjesht kishte mësuar mësimin e historisë dhe ndikimin shkatërrues që Lufta e Parë Botërore pati në perandoritë evropiane të shekullit të 20-të, të cilat ranë pasi dështuan të rizbulonin rritjen e popullsisë që kishte nxitur rritjen e tyre ekonomike.
“Ukraina po mendon vetëm për të ardhmen e saj demografike”, tha ajo.
Sulme, diplomaci dhe Trump
Nëse Ukraina mund të importonte dhe prodhonte më shumë raketa me rreze të gjatë veprimi, ajo mund ta godiste Rusinë më fort dhe më thellë.
Këtë vit ajo i rriti sulmet e saj ajrore mbi objektiva si në territorin e pushtuar ashtu edhe në Federatën ruse. Më herët këtë muaj, komandantët ushtarakë të Ukrainës i thanë “Radio Liberty” se kishin goditur më shumë se 50 objekte karburanti dhe infrastrukture ushtarako-industriale në Rusi gjatë vjeshtës.
Alexander Gabuev, drejtor i Qendrës Carnegie Rusia Euroazia, thotë se disa rusë përjetuan mungesa karburanti më herët këtë vit.
Por a do të kishin ndikim sulmet më të thella ndaj Rusisë, kur si Kremlini ashtu edhe opinioni publik në Rusi duken indiferentë?
Mick Ryan, ish-gjeneralmajor australian dhe tani anëtar i Qendrës për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, thotë se sulmet e thella nuk janë një plumb magjik.
“Ato janë një përpjekje ushtarake jashtëzakonisht e rëndësishme, por të pamjaftueshme për ta detyruar Putinin të ulet në tryezën e negociatave ose për të fituar luftën”.
Mirëpo, ekziston ende një rrugë diplomatike.
Disa analistë argumentojnë se nëse Putinit i ofrohet një rrugëdalje nga lufta, ai mund ta zgjedhë atë.
Teoria është kështu: arrihet një marrëveshje që u lejon të dyja palëve të shpallin fitoren. Le të themi, një armëpushim përgjatë vijës së kontaktit; disa zona të çmilitarizuara; asnjë njohje formale territoriale. Kompromise në të gjitha aspektet.
Por marrëveshja do të kërkonte që SHBA-ja të angazhohej fort me Rusinë, duke ngritur ekipe negociuese, duke përdorur fuqinë e tyre për të çuar përpara marrëveshjen.
“Shtetet e Bashkuara… duhet të përdorin ndikimin e tyre të jashtëzakonshëm psikologjik që zotërojnë mbi Rusinë”, argumenton Thomas Graham.
“Nuk mund të mbivlerësohet roli që Shtetet e Bashkuara, dhe personalisht Trumpi,- luajnë në validimin e Rusisë si një fuqi e madhe dhe Putinit si një udhëheqës global”.
Ndikimi i Kinës
Karta e paparashikueshme është Kina. Presidenti Xi Jinping është një nga të paktët udhëheqës botërorë që Putini i dëgjon. Kur Xi paralajmëroi në fillim të konfliktit kundër kërcënimeve ruse për përdorim të armëve bërthamore, Kremlini u qetësua shpejt.
Makina e luftës e Rusisë është gjithashtu shumë e varur nga furnizimi i Kinës me mallra me përdorim të dyfishtë – të tilla si elektronikë ose makineri që mund të përdoren për qëllime civile dhe ushtarake.
Pra, nëse Pekini vendoste se nuk ishte më në interes të Kinës që lufta të vazhdonte, atëherë do të kishte ndikim të konsiderueshëm mbi mendimin e Kremlinit.
Për momentin, SHBA-ja nuk tregon shenja se po përpiqen të inkurajojë ose detyrojë – Kinën të ushtrojë presion mbi Moskën. Pra, pyetja është nëse presidenti Xi do të ishte i gatshëm të zbatonte ndonjë ndikim nga shkopi i tij.
Për momentin, Kina duket e lumtur që SHBA-ja të jetë e shpërqendruar, që aleatët transatlantikë të jenë të përçarë dhe që pjesa tjetër e botës ta shohë Kinën si një burim stabiliteti. Por nëse pushtimi i Rusisë do të përshkallëzohej, nëse tregjet globale do të lëkundeshin, nëse SHBA-ja do të aplikonte sanksione dytësore ndaj Kinës si ndëshkim për konsumin e saj të energjisë së lirë ruse, atëherë mënyra e të menduarit në Pekin mund të ndryshojë.
Megjithatë, për momentin, Putini beson se po rri mirë, me kohën në anën e tij. Sa më gjatë të vazhdojë ky konflikt, thonë analistët, sa më shumë të bjerë morali i ukrainasve, aq më të përçarë do të bëhen aleatët e saj dhe aq më shumë territor do të fitojë Rusia në Donetsk.
“Ose do t’i çlirojmë këto territore me forcën e armëve ose trupat ukrainase do të largohen nga këto territore”, ka thënë Putini javën e kaluar.
“Asgjë nuk do ta ndryshojë qëndrimin e tij”, tha Fiona Hill.
“Përveç nëse ai del nga faza e majtë. Putin po vë bast tani se mund ta vazhdojë këtë për aq kohë sa rrethanat të shkojnë në favor të tij”.
BBC
