Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, është zotuar të “ndryshojë Lindjen e Mesme”. Joe Biden ka thënë se “nuk ka kthim prapa”. Por ndërsa forcat izraelite përshkallëzojnë sulmet e tyre në Rripin e Gazës dhe lëshojnë paralajmërime të reja, urgjente për palestinezët që të largohen nga rruga, ku po shkon lufta dhe çfarë vjen më pas?
Pas tmerreve të 7 tetorit, zyrtarët izraelitë vazhdojnë të thonë se ata synojnë të çrrënjosin Hamasin nga Rripi i Gazës, ushtarakisht dhe politikisht.
Por përtej aplikimit të fuqisë së pamëshirshme, dërrmuese ushtarake, nuk është e qartë se si do të arrihet kjo ambicie e paprecedentë.
“Nuk mund të promovosh një lëvizje të tillë historike pa një plan për të nesërmen,” thotë Dr. Michael Milshtein, kreu i Forumit të Studimeve Palestineze në Qendrën Moshe Dayan të Universitetit të Tel Avivit.
Dr Milshtein, një ish-drejtues i Departamentit për Çështjet Palestineze në Inteligjencën Ushtarake izraelite, ka frikë se planifikimi mezi ka filluar.
“Ju duhet ta bëni atë tani,” thotë ai.
Diplomatët perëndimorë thonë se po zhvillojnë diskutime intensive me Izraelin për të ardhmen, por deri më tani asgjë nuk është e qartë.
“Nuk ka absolutisht një plan fiks,” më tha njëri. “Ju mund të skiconi disa ide në letër, por për t’i bërë ato reale do të duhen javë, muaj diplomaci.”
Planet ushtarake ekzistojnë, duke filluar nga degradimi i aftësive ushtarake të Hamasit deri te pushtimi i pjesëve të mëdha të Rripit të Gazës. Por ata me përvojë të gjatë për t’u marrë me krizat e mëparshme thonë se kjo është për aq sa shkon planifikimi.
“Unë nuk mendoj se ka një zgjidhje të zbatueshme dhe të zbatueshme për Gazën një ditë pasi ne të evakuojmë forcat tona,” thotë Haim Tomer, një ish-oficer i lartë në shërbimin e inteligjencës së jashtme të Izraelit, Mossad.
Izraelitët janë të gjithë, por unanim: Hamasi duhet të mposhtet. Masakrat e 7 tetorit ishin thjesht tepër të tmerrshme. Organizata nuk mund të lejohet më të sundojë mbi Gazën.
Por Hamasi, thotë Dr Milshtein, është një ide, jo diçka që Izraeli thjesht mund ta fshijë.
“Nuk është si Berlini i vitit 1945, kur ngjite një flamur mbi Reichstag dhe kaq ishte”.
Një paralele më e mirë, thotë ai, është Iraku në vitin 2003, ku forcat e udhëhequra nga SHBA u përpoqën të hiqnin të gjitha gjurmët e regjimit të Sadam Huseinit. “De-Baathifikimi”, siç quhej, ishte një fatkeqësi. Ajo la pa punë qindra mijëra nëpunës civilë irakianë dhe anëtarë të forcave të armatosura, duke mbjellë farën për një kryengritje shkatërruese.
Veteranët amerikanë të atij konflikti janë në Izrael, duke folur me ushtrinë izraelite për përvojat e tyre në vende si Falluja dhe Mosuli. “Unë shpresoj që ata t’u shpjegojnë izraelitëve se ata bënë disa gabime të mëdha në Irak,” thotë Dr Milshtein.
“Për shembull, për të mos pasur asnjë iluzion për zhdukjen e partisë në pushtet ose ndryshimin e mendjes së njerëzve. Kjo nuk do të ndodhë.”
Palestinezët janë dakord.
“Hamasi është një organizatë popullore bazë,” thotë Mustafa Barghouti, president i Iniciativës Kombëtare Palestineze. “Nëse duan të largojnë Hamasin, do të duhet të pastrojnë etnikisht të gjithë Gazën”.
Ky mendim – që Izraeli synon fshehurazi të detyrojë qindra mijëra palestinezë nga Rripi i Gazës dhe në Egjiptin fqinj – po nxit frikën më të rrënjosura thellë palestineze.
Për një popullsi tashmë të përbërë kryesisht nga refugjatë – ata që u larguan ose u dëbuan nga shtëpitë e tyre kur u themelua Izraeli – mendimi i një tjetër eksodi masiv ngjall kujtime të ngjarjeve traumatike të vitit 1948.
“Të ikësh do të thotë biletë me një drejtim”, thotë Diana Buttu, një ish-zëdhënëse e Organizatës për Çlirimin e Palestinës. “Nuk do të thotë të kthehesh”.
Komentatorët izraelitë, duke përfshirë ish-zyrtarë të lartë, i kanë referuar shpesh nevojës që palestinezët të strehohen, përkohësisht, përtej kufirit në Sinai.
Giora Eiland, një ish-kryetare e Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Izraelit, thotë se e vetmja mënyrë që Izraeli të arrijë ambiciet e tij ushtarake në Gaza pa vrarë shumë palestinezë të pafajshëm, është që civilët të evakuojnë Gazën.
“Ata duhet të kalojnë kufirin për në Egjipt,” thotë ai, “përkohësisht ose përgjithmonë”.
Frikës palestineze i shtohet një linjë në kërkesën e presidentit amerikan Joe Biden më 20 tetor drejtuar Kongresit për të miratuar fondet për të mbështetur Izraelin dhe Ukrainën.
Ai thotë: “Kjo krizë mund të rezultojë në zhvendosje përtej kufirit dhe nevoja më të larta humanitare rajonale.”
Deri më sot, Izraeli nuk ka thënë se dëshiron që palestinezët të kalojnë kufirin. Forcat e Mbrojtjes izraelite (IDF) u kanë thënë vazhdimisht civilëve që të lëvizin vetëm në “zona të sigurta” të keqpërcaktuara në jug.
Por presidenti i Egjiptit, Abdel Fattah el-Sissi, ka paralajmëruar se lufta e Izraelit në Gaza mund të jetë “një përpjekje për t’i shtyrë banorët civilë të… migrojnë në Egjipt”.
Duke supozuar se ka ende Gazanë në Rripin e Gazës kur kjo të ketë mbaruar, kush do t’i sundojë ata?
“Kjo është pyetja prej miliona dollarësh,” thotë Dr Milshtein.
Izraeli, thotë ai, duhet të mbështesë krijimin e një administrate të re, të drejtuar nga banorët e Gazës, me pranim nga liderët lokalë dhe mbështetje nga SHBA, Egjipti dhe ndoshta Arabia Saudite.
Ai duhet të përfshijë gjithashtu udhëheqës nga Fatah, fraksioni rival palestinez që Hamasi e dëboi dhunshëm nga Gaza një vit pasi fitoi zgjedhjet në 2006.
Fatah kontrollon Autoritetin Palestinez, i cili është i vendosur në qytetin e Ramallah, në Bregun Perëndimor të pushtuar.
Por PA dhe presidenti i saj i vjetër Mahmud Abbas janë jashtëzakonisht të papëlqyer në mesin e palestinezëve, si në Bregun Perëndimor ashtu edhe në Rripin e Gazës.
Diana Buttu thotë se PA mund të dëshirojë fshehurazi të kthehet në Gaza, por jo nëse kjo do të thotë “të hipësh në anën e pasme të një tanku izraelit”.
Dhe politikani veteran palestinez Hanan Ashrawi, i cili shërbeu për një kohë të shkurtër në AP në vitet 1990, ngutet me mendimin se të huajt, duke përfshirë Izraelin, do të përpiqen edhe një herë të përcaktojnë se si palestinezët e drejtojnë jetën e tyre.
“Njerëzit që mendojnë se kjo është një tabelë shahu dhe ata mund të lëvizin disa piona këtu dhe atje dhe të kenë një lëvizje mat në fund. Kjo nuk do të ndodhë,” thotë ajo.
“Ju mund të gjeni disa bashkëpunëtorë,” thotë ajo, “por Gazanët nuk do t’i trajtojnë me dashamirësi.”
Mes atyre që janë marrë me luftërat e Gazës më parë, megjithëse jo në këtë shkallë, ka një shqetësim të thellë dhe një ndjenjë se pothuajse gjithçka është provuar më parë.
Ish-oficeri i Mossad-it, Haim Tomer, thotë se ai do të pezullonte operacionet ushtarake për një muaj në një përpjekje për të nxjerrë pengjet në fillim.
Në vitin 2012, pas një raundi të mëparshëm luftimesh në Gaza, ai shoqëroi drejtorin e Mossad në Kajro për bisedime sekrete që rezultuan në një armëpushim.
Përfaqësuesit e Hamasit, thotë ai, ishin “në anën tjetër të rrugës”, me zyrtarët egjiptianë që kalonin në mes.
Një mekanizëm i ngjashëm duhet të përdoret përsëri, thotë ai, dhe Izraeli pothuajse me siguri do të paguante një çmim të lartë.
“Nuk më intereson nëse lirojmë disa mijëra të burgosur të Hamasit. Unë dua të shoh njerëzit tanë të kthehen në shtëpi.”
Izraeli, thotë ai, atëherë mund të vendosë nëse do të rifillojë operacionet ushtarake në shkallë të plotë ose do të zgjedhë një armëpushim afatgjatë.
Por pa e ndarë fizikisht territorin nga Izraeli dhe për ta tërhequr zvarrë në Mesdhe, ai thotë se Izraeli është i destinuar të merret me Rripin e Gazës për një kohë të pacaktuar.
“Është si një kockë në fyt tonë”.
