Një samit ku u mblodhën afër 50 liderë evropianë, dhjetëra ndihmës dhe legjione gazetarësh, përfundoi si një ‘gërvishtje’ kur pjesëmarrësit nuk arritën të bënin ndonjë përparim të rëndësishëm për të zgjidhur konfliktet në pragun e Evropës – ose ndonjë çështje tjetër rajonale. Edicioni i tretë i projektit të Emmanuel Macron, Komuniteti Politik Evropian, u faturua nga këshilltarët si një mundësi për të ndërmjetësuar paqen midis Armenisë dhe Azerbajxhanit ndërluftues, për të de-përshkallëzuar tensionet në Ballkan dhe për të zhvilluar një bisedë strategjike për sigurinë e kontinentit.
Ndërsa liderët u mblodhën rreth Volodymyr Zelenskyy të Ukrainës, i cili ishte në Granada për mbështetjen e Evropës mes shqetësimeve të SHBA-së për ndihmën ndaj Ukrainës, ata nuk arritën të bënin përparim në konfliktet e tjera në mungesë të ‘lojtarëve’ kryesorë. Shpresat e të pranishmëve në marrjen e hapave për zgjidhjen e krizës humanitare në Nagorno-Karabakh u shkatërruan kur si Ilham Aliyev i Azerbajxhanit ashtu edhe Rexhep Tajip Erdogan i Turqisë vendosën të anashkalojnë mbledhjen. Udhëheqësit shpresonin të organizonin takimin e parë midis Aliyev dhe Nikol Pashinyanit të Armenisë që kur Azerbajxhani nisi një ofensivë rrufe në Nagorno-Karabakh, duke shkaktuar një eksod prej 100,000 refugjatësh.
Azerbajxhani akuzoi Francën për njëanshmëri në negociata dhe në fund ra dakord të bisedonte, por vetëm nën kujdesin e BE-së në Bruksel, sipas ndihmësit presidencial të Aliyev, Hikmet Hajiyev, në mediat sociale. Përpjekjet për të zbutur tensionet mes Kosovës dhe Serbisë ishin po aq të kota. Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani refuzoi bisedimet me homologun e saj serb Aleksandar Vuçiç nëse nuk vendoseshin sanksione kundër Beogradit, pas një inkursioni serb në shtetin e saj.
Ndjenja e pafrytësisë së samitit informal arriti kulmin kur vendi pritës, Spanja, anuloi një konferencë shtypi të planifikuar në minutën e fundit, pika kryesore e pritur e samitit për rreth 700 gazetarë. Ai kishte për qëllim të përfshinte deklarata dhe të shënonte zyrtarisht dorëzimin e administrimit të Komunitetit Politik Evropian nga Spanja në Mbretërinë e Bashkuar. Mungesa e entuziazmit të liderëve për samitin ishte e dukshme që në fillim të ditës, kur shumë të ftuar nuk mund të shqetësoheshin të ndalonin dhe të ndanin disa mendime me masën e gazetarëve që prisnin. Giorgia Meloni e Italisë kaloi pranë, duke folur në telefonin e saj celular.
As kancelari gjerman Olaf Scholz dhe as ai i Mbretërisë së Bashkuar Rishi Sunak nuk folën për shtypin. Emmanuel Macron – ideja e të cilit ishte krijimi i Komunitetit Politik Evropian – nuk kishte asgjë për të thënë teksa shkonte për në takim. Gjatë një konference për shtyp afër fundit të ditës, presidenti francez tregoi një fytyrë të guximshme për ngjarjet e ditës. Përveç forcimit të bashkëpunimit për të luftuar krimin kibernetik midis 47 anëtarëve të EPC-së, ai përmendi bisedimet për Armeninë – të mbajtura në mungesë të antagonistit kryesor Azerbajxhani – si dëshmi e dobisë së takimit.
I pyetur në lidhje me mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën, presidenti francez i quajti miliarda dollarë mbështetjen amerikane si një “plotësim të mrekullueshëm” të kontributit të BE-së, por paralajmëroi se “nuk mund të zëvendësojë mobilizimin tonë europian”. Por presidenti, i cili qëndronte pas idesë origjinale për EPC, mori më pak pyetje nga gazetarët se zakonisht përpara se të bashkohej me udhëheqësit e tjerë për një turne në mbrëmje në Alhambra. Presidenca spanjolle nuk pranoi të shpjegojë pse u anulua konferenca kryesore për shtyp. Sipas një diplomati të BE-së, ndërsa nuk kishte “çështje thelbësore”, nuk kishte pothuajse asnjë nevojë për deklarata për shtyp.
“Është një mini-OKB, është një treg ku liderët mund të merren me rrota,” tha diplomati, të cilit iu dha anonimiteti për të diskutuar hapur çështjen. Kur Macron nisi EPC-në në vazhdën e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës në maj 2022, ambiciet e tij të larta ishin të krijonte “një hapësirë të re për bashkëpunim” dhe të kontribuonte për paqen dhe sigurinë, jo të ishte thjesht një Davos për liderët. Ndërsa pak përparim u bë në zgjidhjen e konflikteve, bisedimet u përqendruan te emigracioni, një temë e nxehtë për Rishi Sunak të MB-së, vendi i të cilit ka pak mundësi për të diskutuar këtë çështje me vendet evropiane që prej Brexit. Sipas Macron, një takim i dytë është mbajtur midis Sunak, Meloni dhe kryeministrit të Shqipërisë Edi Rama, me premtimet për të rritur bashkëpunimin për ndarjen e informacionit dhe operacionet antitrafik në vendet e tranzitit dhe ato të nisjes.
