Numri i njerëzve që vdiqën ndërsa ishin të pastrehë në Mbretërinë e Bashkuar arriti një nivel rekord vitin e kaluar, sipas shifrave të reja.
Muzeu i Pastrehësisë, i cili përpilon të dhënat, tha se 1,611 persona të pastrehë vdiqën në vitin 2024.
Shifra është 9% më e lartë se një vit më parë, me shumicën e vdekjeve që lidhen me vetëvrasjen ose drogën, me spice dhe nitazine që po bëhen gjithnjë e më vdekjeprurëse.
Matthew Turtle, drejtor i muzeut, tha se vdekjet “tregojnë se si njerëzit e pastrehë vazhdojnë të jenë thellësisht të dështuar”.
Ministrja e Pastrehësisë, Alison McGovern, i përshkroi shifrat si “zemërthyese” dhe tha se qeveria po “përshpejton përpjekjet për të trajtuar shkaqet rrënjësore të pastrehësisë”.
‘Nivelet në rritje të varfërisë’
Të dhënat mblidhen duke përdorur informacion nga gjykatat e mjekëve ligjorë, mbulimin mediatik, dëshmitë familjare dhe kërkesat për Lirinë e Informacionit. Qeveria nuk publikon më të dhëna zyrtare mbi numrin e vdekjeve të personave të pastrehë.
Midis atyre që vdiqën ishte Anthony Marks, 51 vjeç, i cili u sulmua në gusht 2024 pranë stacionit King’s Cross të Londrës, ndërsa strehohej në një depo mbeturinash.
Dy javë pasi u lirua nga spitali, ai u shtrua përsëri në spital pas një krize dhe vdiq. Katër persona janë akuzuar për vdekjen e tij.
“Nuk duhet të habitemi që njerëzit po vdesin në rrugët tona”, tha Tim Renshaw, drejtor ekzekutiv i Archer Project, një organizatë bamirëse për të pastrehët në Sheffield.
“Ne kemi një nga sistemet më të këqija për sa i përket ofrimit të strehimit për më të varfrit. Po e shohim mungesën e strehimit si të lidhur me faktorët shëndetësorë – trauma, depresioni, ankthi. Dhe kemi nivele në rritje të varfërisë.”
Në nëntor 2024, tre gra të pastreha vdiqën brenda 10 ditësh në Sheffield.
Njëra prej tyre, një grua në të 40-at, u varros pa asnjë person të pranishëm në funeralin e saj.
Ajo kishte qenë e njohur për shërbimet për të pastrehët në Sheffield për disa vite, tha z. Renshaw, por emri me të cilin e njihnin nuk ishte emri i saj i regjistruar.
Kur funerali i saj u organizua në emrin e saj zyrtar, askush nuk e njohu.
“Ishte një tragjedi absolute,” tha ai. “Njerëz na u afruan duke thënë se do të donin të kishin marrë pjesë në funeralin e saj.”
Nga 1,611 personat që vdiqën të pastrehë në vitin 2024, tre të katërtat ishin burra. Dy të tretat e vdekjeve ishin njerëz që jetonin në strehim të përkohshëm ose të mbështetur, ndërsa 169 ishin duke fjetur jashtë. Njëmbëdhjetë ishin fëmijë, megjithëse Ministria tha se shifra e vërtetë ka të ngjarë të jetë më e lartë.
Shifrat tregojnë se 1,142 vdekje ndodhën në Angli, një rritje prej 16% krahasuar me një vit më parë.
Londra pati numrin më të lartë të përgjithshëm të vdekjeve, por rritjet më të mëdha ishin në Nottingham, ku numri i vdekjeve u dyfishua në 22, dhe në Exeter, ku u dyfishuan nga tetë në 21.
Në Irlandën e Veriut, vdekjet u rritën me më shumë se një të tretën midis viteve 2023 dhe 2024, në 211. Uellsi pa një rënie të vogël vjetore, nga 97 në 90.
Në Skoci pati një rënie prej 18% në përgjithësi nga 206 në 168. Muzeu i Pastrehësisë zbuloi se vdekjet si në Glasgou ashtu edhe në Edinburg ranë me rreth 40%.
Shifrat janë përpiluar nga Projekti i Muzeut për të Pastrehët që Vdesin. Ai thotë se metodologjia e tij nuk përfshin asnjë vlerësim dhe se është e vetmja organizatë që mbledh shifrat që kur Zyra për Statistikat Kombëtare ndaloi së bëri këtë në vitin 2022.
Vdekjet vijnë ndërsa numri i njerëzve që jetojnë në strehim të përkohshëm në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar është në nivele rekord, ndërsa numri i njerëzve që flenë në rrugë në Angli u rrit me 20% në vitin 2024 në 4,667, sipas statistikave zyrtare.
Vdekjet e fëmijëve ‘nuk mund të tolerohen’
Ekspertët që punojnë me njerëzit e pastrehë thonë se ende nuk kanë parë ndonjë ndryshim të vërtetë në politikat që kur Partia Laburiste mori detyrën.
Ata mirëpresin angazhimin e Partisë Laburiste për të ndërtuar 180,000 shtëpi me qira sociale gjatë dekadës së ardhshme, por thonë se deri më tani mungon financimi i vazhdueshëm shumëvjeçar për të trajtuar këtë çështje.
“Largimia e posteve të [ish-sekretares së strehimit] Angela Rayner dhe [ish-ministres së pastrehësisë] Rushanara Ali në vitin 2025 tregon mungesën e lidershipit në lidhje me pastrehësinë dhe strehimin në të gjitha nivelet e qeverisjes përballë krizës më të keqe të pastrehësisë që ka parë ndonjëherë ky vend”, tha z. Turtle.
Ministrja e Pastrehësisë, Alison McGovern, tha se qeveria po “zgjeronte aksesin në akomodim të sigurt, ndërkohë që forconte edhe shërbimet mbështetëse”.
“Çdo humbje jete, veçanërisht vdekja e një fëmije, është një dështim i madh që nuk mund të tolerohet”, shtoi ajo.
Çdo veprim do të jetë tepër vonë për Debby Wakeham. Djali i saj, Richard Sanders, vdiq në një hostel për të pastrehët në jug të Londrës në fillim të këtij viti.
Z. Sanders, 56 vjeç, vuante nga varësia dhe problemet e shëndetit mendor për shumë vite.
Pasi pati vështirësi ta kontaktonte në maj, znj. Wakeham, 76 vjeç, tha se e kishte telefonuar vazhdimisht hostelin e tij gjatë dy ditëve. Më në fund, një menaxher i foli për t’i thënë “nuk duhej ta dëgjoje kështu, por ai vdiq të mërkurën e kaluar”. Ai kishte vdekur nëntë ditë deri atëherë,” kujton ajo.
Hosteli i tha asaj se nuk kishin të dhënat e të afërmve të saj, pavarësisht se, siç thotë ajo, ua kishte lënë numrin e telefonit pas një vizite të mëparshme.
Një autopsi ishte kryer ndaj z. Sanders përpara se nëna e tij të dinte se ai kishte vdekur dhe rrobat e tij u hodhën përpara se ajo të mund t’i merrte ato.
Ajo ende nuk ka një shkak të qartë të vdekjes. “Jam e tërbuar,” tha ajo, “As nuk do ta dija tani [që ai kishte vdekur] nëse nuk do të kisha vazhduar të telefonoja.”
Z. Turtle tha se hetimi i muzeut tregoi “se si njerëzit e pastrehë vazhdojnë të jenë thellësisht të dështuar”.
“Ne po kërkojmë veprime urgjente nga qeveria për të lehtësuar këtë krizë.”
