Tensionet në rritje midis SHBA-së dhe Venezuelës kanë çuar në grumbullimin më të madh ushtarak në Karaibe që nga fundi i Luftës së Ftohtë.
Herën e fundit që kaq shumë anije luftarake dhe trupa amerikane u dërguan në rajon ishte në vitin 1989, kur Uashingtoni shkarkoi nga detyra Presidentin e Panamasë Manuel Noriega – të cilin e akuzoi për trafik droge.
Por ngjashmëritë midis dy momenteve tejkalohen nga ndryshimet e tyre.
Më 16 dhjetor 1989, togeri i Marinës Amerikane Robert Paz ishte në pjesën e pasme të një Chevrolet Impala duke u drejtuar për në Hotel Marriott në Panama City për darkë, pikërisht kur tensionet e SHBA-së me njeriun e fortë panamez po arrinin pikën e vlimit.
Kur makina, e cila transportonte katër ushtarakë amerikanë të vendosur në vend, arriti në një pikë kontrolli të Forcave Mbrojtëse të Panamasë, gjashtë ushtarë rrethuan automjetin.
Pas një grindjeje, panamezët hapën zjarr ndërsa makina largohej, duke vrarë Pazin. Vdekja e tij vuri në lëvizje pushtimin amerikan të Panamasë katër ditë më vonë, më 20 dhjetor.
Ky mbetet pushtimi i fundit i madh i SHBA-së në tokë të huaj në Amerikë.
Deri në fund të asaj që Uashingtoni e quajti “Operacioni Just Cause”, rreth 30,000 trupa amerikane ishin mobilizuar dhe Noriega ishte detyruar të largohej nga pushteti dhe ishte dërguar me nxitim në Miami për t’u përballur me gjyqin për akuzat e kontrabandës së drogës.
OKB-ja vlerëson se rreth 500 civilë panamezë u vranë gjatë pushtimit. SHBA-të pretendojnë se ishin shumë më pak, ndërsa kritikët e tyre thonë se ishin shumë më tepër.
Pushtimi i Panamasë ishte gjithashtu hera e fundit që pati një përqendrim të madh ushtarak amerikan në Karaibe në nivelin që po shohim tani në ujërat përreth Venezuelës.
Paralelet midis dy momenteve janë të dukshme, por edhe dallimet janë të dukshme.
Së pari, ngjashmëritë. Ato mund të jenë të ndara nga disa dekada, por në secilin rast, një luftë fjalësh në rritje midis Uashingtonit dhe një njeriu të fortë të Amerikës Latine pas vitesh armiqësie çoi në një vendosje të madhe ushtarake amerikane në rajon.
Të dyja përfshijnë akuza nga Uashingtoni për përfshirje presidenciale në trafikun e drogës, të cilat kanë rritur presionin e brendshëm mbi një udhëheqës të Amerikës Latine të shqetësuar.
Në rastet e Noriegës dhe Presidentit Venezuelan Nicolás Maduro, argumenti kryesor i qeverisë amerikane është se ata dhe qeveritë e tyre trafikuan drogë.
Në fund të fundit, premisa se presidenti kundërshtar është, në thelb, një bos droge është bërë justifikimi që Uashingtoni i ka ofruar publikut amerikan për të gjitha hapat e mëvonshëm.
Të dy kombet kanë gjithashtu një rëndësi të madhe strategjike – në Kanalin e Panamasë dhe në rezervat e mëdha të naftës të Venezuelës – gjë që i rrit ndjeshëm rreziqet.
Megjithatë, dallimet janë gjithashtu të theksuara.
Lufta e Ftohtë dhe Shekulli i 21-të janë momente shumë të ndryshme, dhe George HW Bush – i cili ishte në krye të SHBA-së në vitin 1989 – dhe Donald Trump janë udhëheqës shumë të ndryshëm.
Noriega kishte qenë një aset i CIA-s për shumë vite dhe përfundimisht u dënua bazuar në disa prova të pakundërshtueshme, të cilat varionin nga të dhënat financiare deri te dëshmitë e burrave që kishin drejtuar fluturime droge ose kishin pastruar para droge në Panama për Kartelin Medellín. Edhe një nga udhëheqësit kryesorë të kartelit e fajësoi Noriegën si të përfshirë personalisht në tregtinë e paligjshme.
Në rastin e Maduros, administrata Trump bën një lidhje të drejtpërdrejtë midis anijeve të shpejta, të cilat i ka goditur me sulme ajrore vdekjeprurëse në Karaibe, dhe vetë Maduros.
Akuza e Uashingtonit kundër Maduros është se ai kryeson Kartelin e Diejve, një grup që dyshohet se përfshin anëtarë dhe ish-anëtarë të ushtrisë së lartë venezueliane.
Por shumë analistë të luftës kundër drogës vënë në pikëpyetje nëse Karteli i Diejve është një grup formal kriminal apo më saktë një aleancë e lirshme zyrtarësh të korruptuar që janë pasuruar nga kontrabanda e drogës dhe burimeve natyrore nëpërmjet porteve të Venezuelës.
Nga ana e tyre, Maduro dhe administrata e tij mohojnë ekzistencën e ndonjë karteli të tillë, duke e përshkruar atë si një “narrativë” të pabazuar të përhapur nga Uashingtoni për t’i larguar ata nga pushteti.
“Ata papritmas kanë nxjerrë pluhurin nga diçka që quhet Karteli i Diejve”, tha Ministri i Brendshëm i fuqishëm i Venezuelës, Diosdado Cabello. “Ata kurrë nuk kanë qenë dhe kurrë nuk do të jenë në gjendje të provojnë ekzistencën e tij sepse nuk ekziston. Është një shpikje imperialiste”, tha ai muajin e kaluar.
Megjithatë, ka prova për trafik droge brenda familjes së parë në Venezuelë.
Dy nga nipërit e Maduros nëpërmjet martesës u arrestuan në Haiti në një operacion të fshehtë nga Administrata Amerikane e Zbatimit të Ligjit kundër Drogave në vitin 2015.
Fëmijët e motrës së gruas së Maduros u kapën duke u përpjekur të kontrabandonin 800 kg kokainë në SHBA.
Të njohur që atëherë si “narko-nipërit”, Francisco Flores de Freitas dhe Efrain Antonio Campo Flores kaluan disa vite në një burg amerikan përpara se të ktheheshin në Venezuelë në vitin 2022 si pjesë e një shkëmbimi të burgosurish nën administratën Biden.
Administrata Trump tani i ka goditur të dy, së bashku me një nip të tretë, Carlos Erik Malpica Flores, me sanksione të reja.
Duke njoftuar sanksionet, Sekretari i Thesarit i SHBA-së, Scott Bessent, tha: “Nicolás Maduro dhe bashkëpunëtorët e tij kriminelë në Venezuelë po e përmbytin SHBA-në me drogë që po helmojnë popullin amerikan.”
“Thesari po e mban përgjegjës regjimin dhe rrethin e miqve dhe kompanive të tij për krimet e tij të vazhdueshme”, shtoi ai.
“Rrethi i miqve” tingëllon si lloji i gjuhës që Uashingtoni përdori për të përshkruar qeverinë e Noriegës në vitet 1980. Një raport i nënkomitetit të Senatit Amerikan në atë kohë e quajti atë “narko-kleptokracia e parë e hemisferës”.
Duke kaluar shpejt 36 vjet, pika kryesore e strategjisë së administratës Trump kundër Maduros varet nga përdorimi i termit “narkoterrorizëm”.
Është e diskutueshme për shkak të fushëveprimit të gjerë të përkufizimit të saj ligjor. Që në vitin 1987, Departamenti i Drejtësisë i SHBA-së e përcaktoi narkoterrorizmin si “përfshirjen e organizatave terroriste dhe grupeve kryengritëse në trafikun e drogës”, gjë që vuri në dukje se “është bërë një problem me implikime ndërkombëtare”.
Çështja në kontekstin venezuelian është baza ligjore sipas ligjit ndërkombëtar për veprimet e fundit të Uashingtonit, ndërsa ai ndjek qëllimin e tij të deklaruar për të luftuar “narkoterrorizmin” në Amerikë.
Administrata Trump ka thënë se tani është e angazhuar në një “konflikt të armatosur jo-ndërkombëtar” me kartelet e drogës dhe i ka justifikuar sulmet e saj ndaj narko-anijeve të dyshuara në Karaibe sipas këtij përkufizimi.
Pentagoni argumenton se anijet janë objektiva të vlefshme sipas rregullave të angazhimit. Megjithatë, ditët e fundit janë ngritur pyetje serioze në lidhje me një sulm të dytë ndaj një anijeje të dyshuar për drogë më 2 shtator, në të cilin u vranë dy të mbijetuar nga një sulm fillestar.
Administrata Trump është mbrojtur me forcë kundër akuzave se sulmi i dytë përbënte vrasje jashtëgjyqësore. Megjithatë, çështja nuk është zhdukur dhe as thirrjet për publikimin e pamjeve video të sulmit – të para së fundmi nga ligjvënësit e lartë gjatë një informimi me dyer të mbyllura për anëtarët e Kongresit.
Pasi fillimisht sugjeroi se nuk do të kishte “asnjë problem” me publikimin e pamjeve të sulmit pasues, Trump tha se vendimi i takon Sekretarit të Mbrojtjes, Pete Hegseth.
Deri më tani, Pentagoni nuk e ka publikuar videon ose këshillën ligjore rreth sulmit të dytë, por Shtëpia e Bardhë këmbëngul se ai është kryer “në përputhje me ligjin e konfliktit të armatosur”.
Tensionet SHBA-Venezuelë vazhdojnë të përshkallëzohen dhe intensifikohen, jo vetëm pas sekuestrimit nga forcat amerikane të një cisterne të mbushur me naftë bruto venezueliane.
Trump ka lënë të kuptohet se pasi SHBA-të të marrin kontrollin e hapësirës ajrore dhe deteve përreth Venezuelës, e tëra çfarë mbetet është të kontrollojnë tokën. Shumë veta shpresojnë se një lloj zgjidhjeje e negociuar mund të jetë ende e mundur – megjithëse është e vështirë të shihet një zgjidhje që do të kënaqte si Maduron ashtu edhe Shtëpinë e Bardhë.
Megjithatë, nga shqyrtimi i mësimit të Panamasë, një gjë mbetet e qartë: ndërsa ky konflikt modern mund të jetë më pak konvencional sesa pushtimi i Krishtlindjeve të vitit 1989, situata e ndezshme në Venezuelë nuk ka më pak potencial të shpërthejë nga një moment i vetëm – si vrasja e Toger Robert Paz në Panama – në diçka shumë më të madhe.
